ʻAʻole mōakāka ke ʻano e hoʻolaha lehulehu ʻia ana ka ʻikepili no ka waihona kālā a me nā kānaka i noi kālā, akā, e hoʻouna ʻia nā faila no nā hoʻonā ma ka ʻaha hoʻokolokolo.
ʻAʻole mōakāka ke ʻano e hoʻolaha lehulehu ʻia ana ka ʻikepili no ka waihona kālā a me nā kānaka i noi kālā, akā, e hoʻouna ʻia nā faila no nā hoʻonā ma ka ʻaha hoʻokolokolo.
Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.
ʻO kekahi waihona kālā hoʻonā i uku ʻia e ka mokuʻāina no nā luaahi ahi ma Maui, ua loaʻa ia waihona kālā nā palapala noi kālā he kākini mai nā luaahi ahi, wahi a ka luna o ua waihona kālā nei.
Wahi a Ron Ibarra, kekahi luna kānāwai no Hawaiʻi i hoʻomaha loa, ka mea nāna e mālama aku nei i ka waihona kālā, ma ka Pōʻalua, he 17 ka nui o nā kānaka i hoʻouna i nā palapala kau inoa, a ʻo kēia hana ka hehi mua no ka ʻimi kālā ʻana mai ka Maui Wildfires Compensation Program, ka mea i kapa ʻia ʻo One Ohana Fund.
ʻAʻole maopopo iā ia ka nui o nā ʻohana i make loa, a i ʻole, inā ua hoʻouna ʻia nā hoʻopiʻi e nā kānaka i hōʻeha ʻia. He 101 a ʻoi ka nui o nā kānaka i make loa i ke ahi ma Lahaina, akā, ʻaʻohe o kākou helu kūhelu no ka nui o nā kānaka i hōʻeha ʻia.
He $1.5 miliona ko ka waihona kālā no nā pono o kēlā me kēia luaahi i make i ke ahi, i mea hoʻi e pakele ai ka hoʻāhewa ʻia ʻana o nā hui like ʻole, e laʻa ke kalana o Maui, Hawaiian Electric Industries, ke Kula ʻo Kamehameha, a me nā hui ʻē aʻe. ʻO ka nui kālā e uku ʻia no nā hoʻopiʻi hōʻeha, na Ibarra nō e koho, a ʻaʻole e ʻoi aku ana ia nui ma luna o $1.5 miliona.
“ʻAʻohe mea huna ma loko o kēia polokalamu,” wahi a Ibarra ma kona hoʻolaha ʻana i ka polokalamu ma haʻi o Green. “Mōakāka nā mea a pau.”
No nā mea hoʻopiʻi, e laʻa nā pono o nā kānaka he 101 i make i ke ahi, ua mōakāka nā lula a me kaʻina hana ma ka ʻimi kālā ʻana; aia nō ia ma nā palapala i kapa ʻia ʻo “Protocol” a me “Frequently Asked Questions” ma ke kahua pūnaewele o ka waihona kālā, ʻo ia hoʻi ʻo www.mauicompensationfund.com.
ʻAʻole like ka mōakaka o ke kaʻina hana no ka hoʻolaha ʻikepili a me ka ʻike hou i ka lehulehu.
ʻO ka nui o ke kālā i hāʻawi ʻia mai nā waihona kālā hoʻonā, aia nō ia i ka ʻikepili i hōʻike ʻia. Eia kekahi laʻana: i mau kekeke ma hope o ka hoʻouka ʻia ʻana o ka World Trade Center ma ka makahiki 2001, mau nō ka hoʻolaha ʻia ʻana o nā hōʻike ʻikepili helu i kēlā me kēia mahina e ka September 11th Victim Compensation Fund ma kāna kahua pūnaewele me ka hōʻike leʻa ʻana i nā palapala noi i hoʻouna ʻia, ka ʻāpono a me ka ʻāpono ʻole ʻia ʻana o ka palapala noi, a me ka nui o ke kālā i hāʻawi ʻia, a he $13.25 biliona ka nui i hāʻawi ʻia i kēia wā.
ʻO kekahi mau waihona kālā hoʻonā ʻē aʻe, e laʻa nā waihona kālā no nā luaahi ahi, like nō ko lākou hoʻolaha maʻamau ʻana i nā hōʻike, wahi a Ed Neiger o ka pā loio ʻo ASK LLP, ka mea nāna e kōkua nei i nā mea hoʻopiʻi no ke koipohō ahi ma Maui.
ʻO Neiger, he loea kānāwai panakalupa, a ʻo ia hoʻi kekahi o nā lālā he ʻeono ma ke kōmike hoʻonā i loaʻa ai ka hoʻonā he $12 biliona maiā PG&E no nā luaahi ahi ma Paradise, Kaleponi. ʻŌlelo maila ʻo ia, na kēlā waihona kālā ahi i hoʻouna pinepine i ka ʻike hou, e laʻa ka helu o nā palapala noi a me ka nui kālā i uku ʻia i ka ʻaha hoʻokolokolo no ka panakalupa, a ʻo ka lilo akula nō ia o kēia mea i mea lehulehu.
He mea ʻokoʻa ka hoʻolaha lehulehu ʻana i nā inoa o nā mea hoʻopiʻi. ʻO ka waihona kālā ahi ma Kaleponi, nāna e hōʻike leʻa i nā inoa o nā mea hoʻopiʻi.
Akā, ʻaʻole like ka hana a nā waihona kālā hoʻonā ʻē aʻe, keu hoʻi inā he hilahila ko ka luaahi. ʻO ia hoʻi, ua kōkua aku ʻo Neiger ma ka hoʻopaʻa ʻana i kekahi hoʻonā he $2.8 biliona mai ka Boy Scouts of America no nā luaahi i hana ʻino keka ʻia a me kekahi hoʻonā he $1 biliona maiā Purdue Pharma no nā luaahi o ka pōpilikia opioid. I loko nō o ka hōʻike lehulehu ʻia ʻana o ke kaʻina hana no ka uku luaahi ʻana, wahi a Neiger, ua hūnā ʻia nā inoa o nā luaahi i uku hoʻonā ʻia.
Pēlā pū me ka hana a ka waihona kālā no ka lā 11 o Kepakemapa; ʻaʻole i hōʻike ʻia nā inoa o nā kānaka i uku hoʻonā ʻia.
“He mea huna ia, no ka mea, ʻaʻole makemake nā luaahi a me ko lākou mau ʻohana e kū lehulehu ke kaumaha a me ko lākou komo ʻana i ka polokalamu,” wahi a Ken Feinberg, ka mea nāna i hoʻokumu i ka waihona kālā no nā luaahi o ka hoʻouka ʻia ʻana o ka World Trade Center, a nāna hoʻi i kū ma ke ʻano he hoa aʻoʻao no ka One Ohana Fund. “Nui nā kumu no ka makemake o nā kānaka kaumaha e kū mehameha.”
Ma lalo o ke kaʻina hana o ka One Ohana Fund, e hōʻike lehulehu ʻia ana nā inoa o nā kānaka e uku hoʻonā ʻia ana. No nā hoʻonā, koi ʻia ka hoʻāpono ʻana o ka ʻaha hoʻokolokolo, no laila, e hōʻike ʻia ana nā inoa o nā kānaka hoʻonā ma nā palapala a ka ʻaha hoʻokolokolo.
Akā, kuhi ʻia ma ke kaʻina hana o ka waihona kālā, ʻaʻole e hoʻolaha lehulehu ʻia ana nā inoa a me nā ʻikepili ʻē aʻe. ʻŌlelo mai ke kulekele hūnā o ke kaʻina hana, ʻo ka ʻikepili i hoʻouna ʻia mai e nā mea hoʻopiʻi i ka polokalamu, e hoʻolaha ʻia ia ʻikepili no nā hoʻopiʻi hoʻokō, “ka hana pikineki kūpono i pili i ka hoʻokō ʻana i ka Polokalamu, e laʻa ka hōʻalo ʻana i ka hoʻopunipuni” a me “ke kaʻina hana o ke kānāwai, ka hoʻoponopono, a me ka hoʻokolokolo.”
Eia naʻe, mau nō ka mōakāka ʻole o ka hoʻolaha pinepine ʻia ʻana o nā hōʻike ʻikepili helu, e like me ka hana a ka September 11th Fund.
Ma ia kaʻina hana, ʻaʻole nui ka ʻōlelo ʻana e pili ana i ka noho ʻana o ka waihona kālā ma ke ʻano he mea e kū i ke kānāwai, a he mea ia e mana ai a mana ʻole ia ko Hawaiʻi kānāwai palapala noa ma luna o ia waihona kālā. ʻŌlelo mai ka palapala, “ua hoʻokumu ʻia ka waihona kālā ma o ka noi a ke Kiaʻāina Josh Green me ka laulima, ka manaʻo, a me ke kālā” mai ka mokuʻāina, Hawaiian Electric, nā kahu waiwai o ke Kula ʻo Kamehameha, ke Kalana o Maui, Hawaiian Telcom, Spectrum, a me West Maui Land Co.
Wahi a Ibarra, ʻo kēia waihona kālā, he waiwai noho kahu lehulehu ʻole nō ia, ka mea hoʻi nona e noho ai ma ke ʻano he kahu waiwai a he alakaʻi, a ʻo ka mokuʻāina a me nā mea uku ʻē aʻe, ʻo lākou nō nā mea hāʻawi kālā, a ʻo nā luaahi nō nā mea e hoʻokahu ʻia. ʻO ka inoa o ke kahua pūnaewele no kēia waihona kālā, ʻo ia nō ʻo mauicompensationfund.com, a na kēia inoa e hōʻike mai, he mea lehulehu kēia, ʻaʻole nō paha he mea aupuni. ʻO ka mea i kau inoa ma ka papa helu kahua pūnaewele, ʻaʻole nō ia he keʻena aupuni; he pā mālama moʻohelu kālā ia, ʻo PricewaterhouseCoopers ka inoa.
Eia naʻe, ʻaʻohe mea i kau inoa ʻia ma loko o ka Department of Commerce and Consumer Affairs me ka inoa ʻo “Maui Wildfires Compensation Program” a i ʻole ʻo “Maui Wildfires Compensation Fund.”
ʻAʻole i ʻike ʻia ka nui o ke kālā i hoʻolilo ʻia i ka waihona kālā. Ma kāna ʻaha kūkala nūhou no ka hoʻomaka ʻana i ka waihona kālā, ua hoʻolaha ʻo Green i nā hoʻohiki he $175 miliona, e laʻa ka $65 miliona mai ka mokuʻāina, ka $75 miliona maiā Hawaiian Electric Co., ka $17.5 miliona mai ke Kula ʻo Kamehameha, ka $10 miliona mai ke Kalana o Maui a me ka $2.5 miliona pākahi maiā Charter, Hawaiian Telcom a me West Maui Land.
Akā, ʻaʻole i ʻike leʻa ʻia ke kumu o ke kālā i hoʻohiki ʻia e ka mokuʻāina. Ua hoʻohiki naʻe ʻo Green, nāna e ʻimi i ke kālā e lawa ai ka waihona kālā, i loko nō o ke kūʻē ʻana o nā mea kau kānāwai no ka hoʻolako kālā ʻana. Ma ka Pōʻalua, ʻaʻole i hiki i kēia kahu waiwai o ia waihona kālā ke hōʻike leʻa mai i ka nui o ke kālā i hoʻolilo pono ʻia i loko o ka waihona kālā.
“Maopopo iaʻu ka nui kālā e pono ai ma laila,” wahi a Ibarra. “$175 miliona.”
ʻO kā Civil Beat kūkala nūhou ʻana i pili i ke Kalana o Maui, ke uku hapa ʻia nei e nā haʻawina kālā mai ka Nuestro Futuro Foundation.
Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.
Civil Beat is a small nonprofit newsroom that provides free content with no paywall. That means readership growth alone can’t sustain our journalism.
The truth is that less than 1% of our monthly readers are financial supporters. To remain a viable business model for local news, we need a higher percentage of readers-turned-donors.