ભારત સાથે દગાબાજી, પાકિસ્તાનને મોટુ હથિયાર પેકેજ આપશે અમેરિકા

450 મિલિયન ડોલરનુ પેકેજ

બિડેન વહીવટીતંત્રે જાહેરાત કરી છે કે તે તેના F-16 ફાઇટર જેટ કાફલાની જાળવણી સહિત આતંકવાદી જોખમોનો સામનો કરવા માટે પાકિસ્તાનને 450 મિલિયન ડોલરનું પેકેજ આપશે. એટલે કે અમેરિકાએ આતંકવાદી ખતરાનો સામનો કરવા માટે પાકિસ્તાનને આ મેગા પેકેજ આપવાની જાહેરાત કરી છે, જ્યારે પાકિસ્તાન પોતે આતંકવાદીઓનો પિતૃ દેશ છે. એટલે કે એક રીતે જોવામાં આવે તો અમેરિકાએ ભારત સાથે એ જ રમત રમી છે જે 70થી 90ના દાયકામાં ભારત સાથે રમતી હતી અને પાકિસ્તાન પર અબજો ડોલરનો વરસાદ વરસાવ્યો હતો, જે પાકિસ્તાન ભારત સાથે રમતું હતું. જો કે, ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે પાકિસ્તાનનું નાક દબાવ્યું હતું અને 2018 માં અફઘાન તાલિબાન અને હક્કાની નેટવર્ક આતંકવાદી જૂથો પર કાર્યવાહી કરવામાં અને દેશમાં તેમના સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાનોને નાબૂદ કરવામાં નિષ્ફળતા બદલ ઇસ્લામાબાદને લગભગ 2 અબજ યુએસ ડોલરની સુરક્ષા સહાય સસ્પેંડ કરી હતી. સ્થગિત, પરંતુ બિડેન વહીવટીતંત્રે 450 મિલિયન ડોલરના પેકેજને મંજૂરી આપી છે.

'આતંકવાદ સામે લડશે પાકિસ્તાન'

યુએસ કોંગ્રેસે બુધવારે યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટ વતી એક નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું હતું કે યુએસ સરકારે 450 મિલિયન યુએસ ડોલરના અંદાજિત ખર્ચે F-16 ફાઇટર જેટની જાળવણી અને સંબંધિત સાધનોના સમારકામ માટે સંભવિત વિદેશી રોકાણ માટે સંમતિ આપી છે. લશ્કરી વેચાણ મંજૂર. અમેરિકા દ્વારા એવી દલીલ કરવામાં આવી છે કે, આ સંરક્ષણ પેકેજથી ઈસ્લામાબાદ આતંકવાદ સામે લડવાની પોતાની ક્ષમતા જાળવી રાખશે અને વર્તમાન અને ભવિષ્યના આતંકવાદ વિરોધી ખતરા સામે લડવા માટે તેના F-16 કાફલાને જાળવી રાખશે. તમને તાકાત મળશે. સંરક્ષણ સુરક્ષા સહકાર એજન્સીએ બુધવારે કોંગ્રેસને આ સંભવિત વેચાણની માહિતી આપતાં જરૂરી પ્રમાણપત્ર આપ્યું હતું.

અમેરિકાએ પાકિસ્તાન પર શું કહ્યું?

યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટના પ્રવક્તાએ જણાવ્યું હતું કે, "યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ સરકારે પાકિસ્તાન એરફોર્સના F-16 પ્રોગ્રામને જાળવવા માટેના પ્રસ્તાવિત સોદા અંગે સૂચના જારી કરી છે, જે યુએસ વિદેશી સૈન્ય વેચાણ કાર્યક્રમનો એક ભાગ છે, કારણ કે પાકિસ્તાન એક મહત્વપૂર્ણ પ્રતિકૂળ છે. અમેરિકા માટે આતંકવાદ ભાગીદાર છે, અને લાંબા સમયથી, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પાકિસ્તાનને પેકેજો આપી રહ્યું છે જેથી તે આતંકવાદ સામે લડી શકે. "પાકિસ્તાનનો F-16 કાર્યક્રમ વ્યાપક યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ-પાકિસ્તાન દ્વિપક્ષીય સંબંધોનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે," નિવેદનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ તેના F-16 કાફલાને જાળવી રાખીને વર્તમાન અને ભાવિ આતંકવાદ વિરોધી જોખમોને પહોંચી વળવાની પાકિસ્તાનની ક્ષમતાને જાળવી રાખશે. F-16 કાફલો પાકિસ્તાનને આતંકવાદ વિરોધી કામગીરી કરવામાં મદદ કરે છે અને અમે અપેક્ષા રાખીએ છીએ કે પાકિસ્તાન તમામ આતંકવાદી જૂથો સામે સતત કાર્યવાહી કરે."

પાકિસ્તાનને કેટલો ફાયદો થશે

યુએસ કોંગ્રેસના નોટિફિકેશનમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે અમેરિકા દ્વારા જારી કરાયેલા પેકેજમાં હથિયારોની સામગ્રીમાં નવી ક્ષમતા વધારવાનો કે યુદ્ધ સામગ્રીની ખરીદીનો સમાવેશ થતો નથી. 450 મિલિયન ડોલરના આ પેકેજ દ્વારા, પાકિસ્તાન F-16 એરક્રાફ્ટમાં સ્ટ્રક્ચરલ ઈન્ટિગ્રિટી પ્રોગ્રામ, ઈલેક્ટ્રોનિક કોમ્બેટ ઈન્ટરનેશનલ સિક્યુરિટી આસિસ્ટન્સ પ્રોગ્રામ, ઈન્ટરનેશનલ એન્જિન મેનેજમેન્ટ પ્રોગ્રામ, એન્જિન કમ્પોનન્ટ ઈમ્પ્રૂવમેન્ટ પ્રોગ્રામ અને અન્ય ટેક્નોલોજીકલ પ્રોગ્રામ્સ ઉમેરી શકે છે. આ ઉપરાંત, એરક્રાફ્ટ હાર્ડવેરમાં ફેરફાર, અપગ્રેડ, સોફ્ટવેરમાં ફેરફાર અને એન્જિન રિપેરનો પણ સમાવેશ થાય છે. પેન્ટાગોને જણાવ્યું હતું કે પ્રસ્તાવિત વેચાણ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની વિદેશ નીતિ અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા ઉદ્દેશ્યોને સમર્થન આપશે, પાકિસ્તાનને આતંકવાદ વિરોધી પ્રયાસોમાં અને ભવિષ્યની આકસ્મિક કામગીરીની તૈયારીમાં યુએસ અને સહયોગી દળો સાથે આંતરપ્રક્રિયા જાળવી રાખવાની મંજૂરી મળશે.

ભારતે મૌન પાળ્યું

અમેરિકાના આ પેકેજથી સ્પષ્ટ છે કે, અમેરિકાએ ફરી એકવાર પાકિસ્તાનને સૈન્ય મદદ આપવાનું શરૂ કરી દીધું છે, જે ભારત માટે મોટો ફટકો છે. દેખીતી રીતે, પાકિસ્તાન આ ડૉલરનો ઉપયોગ ભારત વિરુદ્ધ કરશે, જેમ કે તે પહેલા કરતું આવ્યું છે અને આ અમેરિકાનો મોટો દંભ છે. તે જ સમયે, ભારતે હજુ સુધી અમેરિકાના આ નિર્ણય પર કોઈ નિવેદન આપ્યું નથી. તે જ સમયે, ધ હિન્દુએ અહેવાલ આપ્યો કે, યુએસ સ્ટેટ ડિપાર્ટમેન્ટની જાહેરાત 7 સપ્ટેમ્બર 2022 ના રોજ દક્ષિણ અને મધ્ય એશિયાના બાબતોના સહાયક સચિવ ડોનાલ્ડ લુ સહિત વરિષ્ઠ ભારતીય અને યુએસ અધિકારીઓ વચ્ચેની વાતચીતની પૃષ્ઠભૂમિમાં આવી છે. તમને જણાવી દઈએ કે, ભારતના ભારે વાંધાઓ હોવા છતાં, પાકિસ્તાનને પ્રથમ વખત 1980ના દાયકામાં રોનાલ્ડ રીગન પ્રશાસન તરફથી F-16 વિમાનનું પેકેજ આપવામાં આવ્યું હતું અને આ તે સમય હતો જ્યારે પાકિસ્તાન અમેરિકાનું વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર હતું અને અમેરિકા માનવા તૈયાર નહોતું કે પાકિસ્તાન ભારતમાં આતંકવાદી ગતિવિધિઓ કરે છે તે માટે સંપૂર્ણપણે તૈયાર છે.

શું અમેરિકને ભારતને માહિતી આપી હતી?

જો કે, ભારતીય વિદેશ મંત્રાલયે હજુ સુધી સ્પષ્ટ કર્યું નથી કે ડોનાલ્ડ લુ અને તેમની ટીમે બિડેન વહીવટીતંત્રના આ નિર્ણય વિશે ભારતને જાણ કરી હતી કે નહીં. કારણ કે, અમેરિકા તરફથી આ વિશાળ પેકેજ મળ્યા બાદ પાકિસ્તાની વાયુસેના વધુ ઘાતક બની જશે, જે પશ્ચિમ અને ઉત્તર-પશ્ચિમ તરફથી ભારત માટે સૌથી મોટો પડકાર છે. એટલે કે, અમેરિકાના આ નિર્ણયને એ દૃષ્ટિકોણથી પણ જોઈ શકાય છે કે, બિડેન વહીવટીતંત્રે પાકિસ્તાની વાયુસેનાની શક્તિને ઘણી મજબૂત કરી છે, જે ભારતને સીધો ખતરો છે, જ્યારે અમેરિકા ભારત ચીનને તેના વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર તરીકે ગણે છે.

F-16 પ્રોગ્રામ શું છે?

ભારત સરકારના ભારે વાંધાઓ છતાં પાકિસ્તાનને પ્રથમ વખત 1980માં રોનાલ્ડ રીગન વહીવટીતંત્ર તરફથી F-16 એરક્રાફ્ટ પેકેજ આપવામાં આવ્યું હતું, જેમાં ચેતવણી આપવામાં આવી હતી કે એરક્રાફ્ટનો ઉપયોગ ભારતીય લક્ષ્યો સામે કરવામાં આવશે નહીં. ભારતનો વાંધો એ નિષ્કર્ષ પર આધારિત હતો કે પાકિસ્તાન એફ-16ને અણુશસ્ત્રોથી સજ્જ કરશે જે તેણે ગુપ્ત રીતે મેળવ્યું હતું. જોકે, યુએસ કોંગ્રેસના કેટલાક સભ્યો અને CIAની કાઉન્ટર પ્રોલિફરેશન વિંગના વિરોધ છતાં પ્રમુખ રીગને વેચાણને મંજૂરી આપી હતી. 1990માં પ્રેસલર એમેન્ડમેન્ટ અમલમાં આવ્યા પછી, અમેરિકાએ પાકિસ્તાનને લગભગ 30 F-16ની ડિલિવરી રદ કરી દીધી. 1998માં ભારત અને પાકિસ્તાને પરમાણુ પરીક્ષણો કર્યા હતા, ત્યારબાદ ભારતે પરમાણુ સશસ્ત્ર F-16 વિમાનો અંગે પોતાની ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી.

જાણો અમેરિકાની ડબલ ગેમ

પાકિસ્તાન સાથેના રાજદ્વારી સંબંધોમાં અમેરિકાએ વારંવાર વ્યૂહાત્મક વિમાનોનો ઉપયોગ એક સાધન તરીકે કર્યો છે. 2001 માં ન્યૂયોર્કમાં વર્લ્ડ ટ્રેડ સેન્ટર પર અલ-કાયદાના હુમલા પછી, યુએસએ નવા F-16 એરક્રાફ્ટની મરામત અને સપ્લાય માટે પાકિસ્તાનને $3 બિલિયનનું પેકેજ જારી કર્યું. અને પાકિસ્તાને હંમેશા તે વિમાનોનો ઉપયોગ ભારત વિરુદ્ધ કર્યો છે. F-16 એરક્રાફ્ટની રેન્જ 2000 માઈલની નજીક છે અને 2019માં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના મુકાબલામાં પાકિસ્તાને પણ F-16 એરક્રાફ્ટને ભારત સામે લેન્ડ કર્યું હતું. 2015માં ફરી એકવાર ઓબામા વહીવટીતંત્ર દરમિયાન, ભારતના સખત વાંધાઓ છતાં, F-16 વિમાન પાકિસ્તાનને આપવામાં આવ્યું અને તત્કાલીન વિદેશ સચિવ એસ. જયશંકરે અમેરિકી રાજદૂત રિચર્ડ વર્માને બોલાવીને ઓબામા વહીવટીતંત્રના નિર્ણય સામે ઉગ્ર વિરોધ નોંધાવ્યો હતો.