પોતાની સૈન્ય તાકાતને ડબલ કરશે જાપાન, ચીનનુ ટેંશન વધ્યુ

યુક્રેન હુમલામાંથી શીખ્યા પાઠ

જાપાન પણ યુક્રેન પર રશિયન હુમલાનો સૌથી વધુ વિરોધ કરનારા દેશોમાંનો એક છે અને તે યુક્રેન કટોકટી પર સંપૂર્ણપણે પશ્ચિમની સાથે ઊભું છે અને યુક્રેન યુદ્ધના વ્યૂહાત્મક પરિણામો ટોક્યો માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેના ઉત્તરી પાડોશી રશિયા સાથે ઔપચારિક શાંતિ સોદો કરવા માટે જાપાનના લાંબા સમયથી ચાલી રહેલા પ્રયાસોનો અંત આવ્યો છે. પુતિનની આક્રમકતાએ જાપાનમાં તેની વ્યૂહરચના અને ભવિષ્યની સૈન્ય તૈયારીઓ અંગે પણ ચર્ચા જગાવી છે. સૌથી મહત્ત્વની વાત એ છે કે, જાપાનીઓએ પણ કટોકટીને યુદ્ધ પછીના ઓર્ડરના ધોરણો સામે પડકાર તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરી છે જે તેઓ તેમની પોતાની સલામતી માટે આધાર રાખે છે. જ્યારે રશિયાએ 24 ફેબ્રુઆરી 2022 ના રોજ યુક્રેન પર આક્રમણ કર્યું, ત્યારે જાપાનના વડા પ્રધાન ફ્યુમિયો કિશિદાએ સ્ટેન્ડ લેવા માટે ઝડપી હતા. કિશિદા કેબિનેટે જાહેરાત કરી કે, G7 રાષ્ટ્રો સાથે, તે રશિયા પર પ્રતિબંધો લાદશે, અને તેણે યુક્રેનિયન સરકાર માટે નાણાકીય સહાય વધારવાનું શરૂ કર્યું છે.

રશિયા સાથે જાપાનનો વિવાદ

જાપાનનો આ નિર્ણય એક મહત્વપૂર્ણ વ્યૂહાત્મક પરિવર્તન દર્શાવે છે. ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન શિન્ઝો આબે પુતિન સાથે યુદ્ધ પછીની શાંતિ સંધિ માટે વાટાઘાટ કરવામાં અસમર્થ હતા અને દ્વિપક્ષીય સંબંધો સુધારવાના જાપાનના પ્રયાસો નિષ્ફળ ગયા હતા. રશિયાને લક્ષ્ય બનાવતા જાપાનના રાજદ્વારી પ્રયાસો કુરિલ ટાપુઓ પરના પ્રાદેશિક વિવાદના સમાધાનની શક્યતા અને દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં સુધારો કરવા પર કેન્દ્રિત હતા. પરંતુ હેતુ વ્યાપક હતો. શિન્ઝો આબે રશિયાને ચીન સાથેની વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીથી દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરવા માંગતા હતા. પૂર્વ ચાઇના સમુદ્રમાં સેનકાકુ (દિયાઉ) ટાપુઓ પર જાપાન અને ચીનની અથડામણ પછી રશિયા સાથેની મુત્સદ્દીગીરી તીવ્ર બની હતી, જેના પરિણામે જાપાની પ્રાદેશિક જળસીમામાં અને તેની આસપાસ ચાઇનીઝ કોસ્ટ ગાર્ડ અને પીપલ્સ લિબરેશન આર્મી (PLA)ની પ્રવૃત્તિઓમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. આબેને આશા હતી કે પુતિન સાથેની વાતચીતમાં તેઓ ચીન સાથે રશિયન સહયોગનો વિકલ્પ ઓફર કરી શકે છે, પરંતુ એવું બન્યું નહીં. યુક્રેન યુદ્ધે રશિયાને ચીનનો 'નાનો ભાઈ' બનાવી દીધો છે, તેથી હવે જાપાને તેની સરહદનું રક્ષણ કરવું પડશે.

જાપાન અને રશિયા વચ્ચે તણાવ

જાપાન કુરિલ ટાપુઓ માટે શાંતિ સમજૂતી કરવા માંગતું હતું, પરંતુ વર્ષ 2018 સુધીમાં, રશિયન રાષ્ટ્રપતિ પુતિને કુરિલ ટાપુઓ પર કોઈપણ રાજદ્વારી વાટાઘાટો પર સાર્વજનિક રીતે સવાલ ઉઠાવવાનું શરૂ કર્યું અને ત્યારથી રશિયાએ ટાપુની સાંકળ પર તેની સુરક્ષા વધારી દીધી છે. તે જ સમયે, રશિયામાં જાપાનનું પ્રત્યક્ષ વિદેશી રોકાણ 2012માં US$757 મિલિયનથી ઘટીને 2020માં $429 મિલિયન થઈ ગયું, જે સ્પષ્ટ કરે છે કે પુતિનનો શાંતિ સંધિ કરાર સુધી પહોંચવાનો કોઈ ઈરાદો નથી. જો કે ટોક્યોને હજુ પણ રશિયા તરફથી કોઈ સીધો ખતરો નથી અને જાપાનને પણ રશિયાની ચિંતા નથી, પરંતુ રશિયા-ચીન લશ્કરી ગઠબંધનથી જાપાનને પરેશાન થવા લાગ્યું છે અને જાપાનને હવે આ વાતનો અહેસાસ થવા લાગ્યો છે.એટલે કે જો રશિયા સાથે મળીને આવ્યા પછી અને ચીન માટે શાંતિપૂર્ણ રીતે આગળ વધવું ખૂબ મુશ્કેલ બની ગયું છે.

એક તરફ ચીન, એક તરફ રશિયા

2008 થી, રશિયન વિમાનોએ ઓછામાં ઓછા 200 વખત જાપાનના હવાઈ સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, જેને જાપાની વાયુસેનાએ ભગાડ્યો હતો, પરંતુ હવે જાપાન માટે તણાવ એ વાતનો છે કે હવે ચીનના જહાજોએ જાપાન પર હુમલો કરી દીધો છે. તે જ સમયે, ચીન અને રશિયાની સેનાઓએ જાપાનના હવાઈ ક્ષેત્રની ખૂબ નજીક મળીને લશ્કરી કવાયત કરવાનું શરૂ કર્યું, અને રશિયન જહાજોએ 2016માં વિવાદિત સેનકાકુ (દિયાઓયુ) ટાપુઓની આસપાસના પાણીને પાર કર્યું અને વર્ષ 2019માં રશિયન વિમાનોએ સંયુક્ત ચીન-રશિયન કવાયત દરમિયાન , તાકેશિમાએ ટાપુની હવાઈ ક્ષેત્રમાં પ્રવેશ કર્યો. આ તે વિસ્તાર છે, જે દક્ષિણ કોરિયા અને જાપાન વચ્ચે વિવાદિત છે. તે અમેરિકાના બે સહયોગી દેશો વચ્ચે તણાવ વધારવાનો ઇરાદાપૂર્વકનો પ્રયાસ હતો. આ સાથે જ રશિયા અને ચીને જાપાનના સમુદ્ર પર વાર્ષિક સંયુક્ત પરમાણુ બોમ્બર કવાયત પણ શરૂ કરી છે. અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેનની મુલાકાત દરમિયાન ટોક્યોમાં તાજેતરમાં યોજાયેલી ક્વોડ સમિટ દરમિયાન આ કવાયત હાથ ધરવામાં આવી હતી.

સરકાર સાથે જાપાની લોકો

જાપાનની સરકારને તેના લોકોનું સંપૂર્ણ સમર્થન મળી રહ્યું છે અને જાપાનના લોકો યુક્રેનના મુદ્દા પર તેમની સરકારની સાથે છે. મીડિયા સંપાદકીય અને અભિપ્રાય મતદાનોએ જાપાનીઝ હિતોના આ માનકીકરણને જબરજસ્ત સમર્થન આપ્યું. માર્ચ 2022 માં, 85% જાપાનીઓએ યુક્રેન પરના આક્રમણ માટે કિશિદાના પ્રતિભાવને મંજૂરી આપી. રશિયન આક્રમણ પર ટોક્યોની સ્થિતિ જાપાન અને યુરોપ વચ્ચેના વધતા વ્યૂહાત્મક સંબંધોને પણ દર્શાવે છે. જાપાને યુરોપિયન યુનિયન સાથે તેની જોડાણને વધુ ગાઢ બનાવી છે અને નાટો સાથે તેની ભાગીદારી વિકસાવી છે. યુરોપીયન રાષ્ટ્રો પણ હવે ઈન્ડો-પેસિફિકમાં ઊભા થયેલા પડકાર અને તેમના પોતાના સુરક્ષા અને આર્થિક લક્ષ્યો વચ્ચે એક કડી જુએ છે. રાજદ્વારી રીતે, યુરોપીયન દેશો ઉત્તર કોરિયા કરતા અપ્રસારના પ્રયાસોમાં તેમજ આંતરરાષ્ટ્રીય જળસીમામાં નેવિગેશનની સ્વતંત્રતા સુનિશ્ચિત કરવામાં મોટો હિસ્સો ધરાવે છે.

ઈન્ડો-પેસિફિકમાં જાપાન

ઇન્ડો-પેસિફિકમાં સમાન આક્રમકતાના કિસ્સામાં યુરોપિયન સમર્થન મેળવવા માટે ટોક્યો મુત્સદ્દીગીરીમાં રોકાણ કરી રહ્યું છે. 29 જૂનના રોજ મેડ્રિડમાં નાટો સમિટની બેઠકમાં બોલતા, જાપાનના વડા પ્રધાન કિશિદાએ કહ્યું હતું કે, "યુક્રેન સામે રશિયન આક્રમણ એ એકલા યુરોપ માટે સમસ્યા નથી, પરંતુ એક અપમાનજનક કૃત્ય છે જે આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થાના પાયાને નબળી પાડે છે." યુક્રેનમાં યુદ્ધ શરૂ થતાં, નાટોની કલમ 5 માં સમાવિષ્ટ સામૂહિક સંરક્ષણ જોગવાઈઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાથી જાપાન અને અન્ય એશિયા પેસિફિક સહયોગીઓ વચ્ચે પરામર્શ માટે નવા માર્ગો ખુલ્યા છે. તે જ સમયે, જાપાન અને ભારત ઈન્ડો-પેસિફિકમાં સાથે મળીને કામ કરી રહ્યા છે અને ક્વાડ બનાવવામાં આવ્યું છે, જેમાં યુએસ અને ઓસ્ટ્રેલિયા પણ સામેલ છે. તેથી, એક તરફ ચીન અને બીજી તરફ રશિયાની આક્રમકતાએ જાપાન સરકારને નવી રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા વ્યૂહરચના ઘડવાની ફરજ પાડી છે.

જાપાન તેની સૈન્ય ક્ષમતા વધારશે

હવે જાપાનમાં સવાલો પૂછાઈ રહ્યા છે કે જો રશિયા યુક્રેન પર હુમલો કરી શકે છે તો ચીન આગળ વધીને જાપાન પર હુમલો કેમ નહીં કરે? અને તેમની આક્રમકતાને યોગ્ય ઠેરવવા માટે વૈકલ્પિક રશિયન ઇતિહાસનો પુતિનનો દાવો પ્રમુખ શી જિનપિંગના ચીનના પ્રાદેશિક દાવાઓના વર્ણનને સમાંતર કરે છે. તેથી હવે જાપાન તેની સૈન્ય ક્ષમતાઓમાં ભારે રોકાણ કરશે અને પડોશીઓના વધુને વધુ પ્રતિકૂળ જૂથ સામે કેવી રીતે બદલો લેવો તેની તપાસ કરશે. જાપાનના માથા પર આ એક મોટું જોખમ હતું અને હવે આ જોખમનો સામનો કરવા માટે જાપાને એકસાથે અનેક વ્યૂહરચના પર કામ કરવાનું નક્કી કર્યું છે, જેમાં ચીન સાથેની સરહદ પર સેંકડો મિસાઈલો પણ તૈનાત કરવામાં આવશે અને જાપાન તેની વાયુસેનાને પણ તહેનાત કરશે. સંરક્ષણ પ્રણાલીને મજબૂત કરવા માટે પણ તૈયાર કરવામાં આવી છે, જે હજુ પણ નબળી છે. તેથી, જાપાનની શક્તિ વધારવી એ ભારત માટે એક સારા સમાચાર છે, કારણ કે તેનાથી ચીન પર બીજી બાજુથી દબાણ આવશે અને તે દેશ ભારતનો મિત્ર અને ક્વાડનો મજબૂત ભાગીદાર છે.