દરરોજ લગભગ 16 ટ્રેનો રદ
આપત્તિજનક પાવર કટોકટીના પગલે, ભારતીય રેલ્વેએ પાવર જનરેશન સ્ટેશનોને કોલસાનો પુરવઠો જાળવવા માટે એક મોટું પગલું ભર્યું છે અને છેલ્લા બે અઠવાડિયાથી તે દરરોજ મેલ-એક્સપ્રેસ ટ્રેનો સહિત લગભગ 16 પેસેન્જર ટ્રેનોને સતત રદ કરી રહી છે. દેશના સૌથી મોટા ટ્રાન્સપોર્ટરે આ પગલું એટલા માટે લીધું છે કે રેલવે ટ્રેકનો ઉપયોગ પાવર પ્લાન્ટમાં વધુને વધુ કોલસાના રેકને લઈ જવા માટે થઈ શકે. રેલ્વે મંત્રાલયે આ ટ્રેનોને 24 મે સુધી રદ કરવાની જાહેરાત કરી છે, જેમાં મોટી સંખ્યામાં લાંબા અંતરની મેલ અને એક્સપ્રેસ ટ્રેનો પણ સામેલ છે. હકીકતમાં, દેશમાં ઉત્પાદિત થતી 70% વીજળીમાં કોલસાનો ઉપયોગ થાય છે.
દરરોજ કોલસાના 400 થી વધુ રેક લોડ થાય છે
રેલ્વેએ દેશને વીજળીની કટોકટીમાંથી બહાર કાઢવા માટે માત્ર પેસેન્જર ટ્રેનો જ રદ કરી નથી, પરંતુ દરરોજ કોલસો લોડ કરવા માટે રેકની સરેરાશ સંખ્યામાં પણ રેકોર્ડ વધારો કર્યો છે. આ દિવસોમાં, દરરોજ સરેરાશ 400 થી વધુ રેક કોલસો લોડ કરવામાં આવે છે, જે છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. જો સૂત્રોનું માનીએ તો, રેલવે કોલસાની અછતને દૂર કરવા માટે તૈયારી કરી રહી છે, તે દરરોજ 415 રેક ઉપલબ્ધ કરાવવાનો પ્રયાસ કરશે, જેમાં પ્રત્યેક રેકમાં લગભગ 3,500 ટન કોલસો લઈ જઈ શકાય. આ પ્રક્રિયા ઓછામાં ઓછા બે મહિના સુધી ચાલુ રાખવાની છે જેથી પાવર પ્લાન્ટમાં કોલસાનો પૂરતો સ્ટોક હોય. કારણ કે, જુલાઈ અને ઓગસ્ટમાં વરસાદને કારણે કોલસાના ઉત્પાદનને અસર થાય છે.
500 થી વધુ મેલ-એક્સપ્રેસ ટ્રેનોની મુસાફરી પર બ્રેક લગાવી
રેલવેની જાહેરાત મુજબ, લગભગ 670 પેસેન્જર ટ્રેનની ટ્રિપ રદ કરવામાં આવી છે. તેમાંથી 500 થી વધુ ટ્રિપ્સ લાંબા અંતરની મેલ અને એક્સપ્રેસ ટ્રેનોની છે, જે 24 મે સુધી ચાલશે નહીં. રેલવે મંત્રાલયના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, "પેસેન્જર ટ્રેનો રદ કરવાને લઈને વિવિધ રાજ્યોમાં દેખાવો થયા છે, પરંતુ અમારી પાસે કોઈ વિકલ્પ નથી. પાવર પ્લાન્ટ્સમાં કોલસાની કોઈ અછત ન રહે તે માટે સમયની તાતી જરૂરિયાત છે, જેથી કોઈ બ્લેકઆઉટ ન થાય. આ અમારા માટે ખૂબ જ જટિલ પરિસ્થિતિ છે. અમને આશા છે કે અમે આ અસ્થાયી તબક્કામાંથી ઉભરી જશું.
આ વર્ષે કોલસાની માંગમાં રેકોર્ડ વધારો
દેશમાં મોટાભાગનો સ્થાનિક કોલસો પૂર્વીય ક્ષેત્રમાંથી ઉત્તર, મધ્ય અને પશ્ચિમ ભાગોમાં મોકલવામાં આવે છે. ચાલો છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં કોલસા કંપનીઓ દ્વારા રેલવે રેકના દૈનિક ઉપયોગની સંખ્યા જોઈએ. ગુરુવાર સુધી જ વર્ષ 2018-19માં દરરોજ સરેરાશ 326 રેક, 2019-20માં 306 રેક, 2020-21માં 347 અને 2022-23માં 400 થી 405 રેક લોડ થયા છે. આ કેટલું મોટું સંકટ છે તેની કલ્પના કરી શકાય છે. અધિકારીઓનું કહેવું છે કે આ વર્ષે કોલસાની માંગમાં અભૂતપૂર્વ વધારો થયો છે અને તેના કારણે રેલવે પર દબાણ આવ્યું છે.
આયાતી કોલસાનું ખૂબ ઓછું પરિવહન
ઉપર આપેલા આંકડાઓમાં આયાતી કોલસાનો હિસ્સો પણ સામેલ છે, જે ઘણો ઓછો છે અને વર્તમાન નાણાકીય વર્ષ માટે કોઈ ડેટા ઉપલબ્ધ નથી. ગયા વર્ષે પણ જ્યારે કોવિડ પ્રતિબંધોમાંથી મુક્તિ મળ્યા બાદ અર્થવ્યવસ્થામાં તેજી આવવા લાગી અને વીજળીની માંગ અચાનક વધી ગઈ ત્યારે કોલસાનું સંકટ ઉભું થયું. તે સમયે કોલસા કંપનીઓ પણ વરસાદ અને કોવિડ પ્રતિબંધોને કારણે કોલસાના ઉત્પાદનની સમસ્યાનો સામનો કરી રહી હતી.