ચીન પર બિડેનની યોજના
આ સમયે, યુએસ પ્રમુખ જો બિડેનની સમગ્ર વિશ્વમાં ટીકા થઈ રહી છે કે અમેરિકાએ સમગ્ર અફઘાનિસ્તાનને કટ્ટરવાદીઓના હાથમાં છોડી દીધું છે અને અફઘાનિસ્તાનનું ભવિષ્ય ઇસ્લામાબાદમાં બનાવી શકાતું નથી, પરંતુ તમામ ટીકા બાદ પણ જો બિડેન વહીવટીતંત્ર અફઘાનિસ્તાનમાં અરાજકતા પર પાછા ફર્યા નહીં. અફઘાનિસ્તાનમાંથી પાછી ખેંચ્યા પછી અમેરિકાની વૈશ્વિક વિશ્વસનીયતાને નુકસાન થયું હશે, પરંતુ નિષ્ણાતો સહમત છે કે જો તેની એકમાત્ર વૈશ્વિક મહાસત્તાની સ્થિતિ જાળવવાનો કોઈ રસ્તો હોય તો ચીનના વધતા પડકાર સામે પગલાં લઈને વોશિંગ્ટને આ નુકસાન ભરપાઈ કરવું પડશે. ઉપરાષ્ટ્રપતિ કમલા હેરિસની સિંગાપોર મુલાકાત બાદ કદાચ આને મોટો સંકેત આપવામાં આવ્યો છે. અમેરિકા તરફથી જે રિપોર્ટ મળી રહ્યો છે તેમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે અમેરિકા હવે ચીનને અફઘાનિસ્તાનમાં એવી રીતે ફસાવવા માંગે છે કે ચીનને માત્ર આર્થિક નુકસાન જ ન થાય, પણ તે અમેરિકા અને રશિયાની જેમ કચડી જાય . સૌથી આશ્ચર્યજનક બાબત એ છે કે ચીન પણ આ જાળમાં ફસાઈ ગયું છે, કારણ કે તેનો BRE પ્રોજેક્ટ અફઘાનિસ્તાનમાંથી જ પસાર થાય છે.
અફઘાનિસ્તાનથી અલગ થયું અમેરિકા
યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને બ્રિટન 31 ઓગસ્ટ પછી અફઘાનિસ્તાનમાંથી સંપૂર્ણપણે હટી જશે અને અફઘાનિસ્તાનમાં યુએસ લશ્કરી પ્રતિબદ્ધતા રહેશે નહીં. આ સાથે, યુરોપિયન યુનિયન પણ અબજો ડોલર સાથે અમેરિકા અને યુરોપિયન યુનિયનને છોડીને કાબુલથી અલગ થઈ જશે. તે જ સમયે, પાકિસ્તાનને અત્યાર સુધી જે પણ આર્થિક મદદ મળતી હતી, તે આપવાનું પણ બંધ કરી દેશે. પાકિસ્તાને હંમેશા તાલિબાનને પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ રીતે મદદ કરી છે અને 1 જાન્યુઆરી, 2018 ના રોજ તેમના ટ્વીટ પર પૂર્વ અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે "પાકિસ્તાન અમેરિકા સાથે દગો કરી રહ્યું છે અને તે આતંકવાદીઓને આશ્રય આપી રહ્યું છે". તેની સાથે ટ્રમ્પે પાકિસ્તાનને સુરક્ષા સહાય પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. પાકિસ્તાન જૂઠું બોલતું રહ્યું કે તેનો તાલિબાન સાથે કોઈ સંબંધ નથી, પરંતુ અમેરિકાની ગુપ્તચર સંસ્થાને સમજતી વખતે એવું લાગતું હતું કે તમામ તાલિબાન નેતાઓ ઈસ્લામાબાદમાં છુપાયેલા છે.
આતંકવાદીઓને પાકિસ્તાનનું સમર્થન
અમેરિકાને એ પણ ખબર પડી કે જ્યારે તાલિબાનોએ અફઘાનિસ્તાનમાં અમેરિકન સેના પર હુમલો કર્યો ત્યારે તેમાં પાકિસ્તાનનો પણ હાથ હતો. તે જ સમયે અમેરિકાને પણ ISI અને તાલિબાન વચ્ચેના સંપૂર્ણ સંપર્ક વિશે ખબર પડી. તેથી, હવે એક અહેવાલ છે કે 31 ઓગસ્ટ પછી વૈશ્વિક રાજકારણ પર અમેરિકાનું વલણ સંપૂર્ણપણે બદલાશે. પાકિસ્તાન યુએસ ફંડ તેમજ યુરોપિયન યુનિયન પાસેથી ફંડ મેળવવાનું સંપૂર્ણપણે બંધ કરશે. તે જ સમયે, યુરોપિયન યુનિયન પણ આતંકવાદીઓને ટેકો આપવા માટે પાકિસ્તાન સાથે વેપારમાં આપવામાં આવેલી વિશેષ છૂટને સમાપ્ત કરવા જઈ રહ્યું છે. જો બિડેને હજુ સુધી ઇમરાન ખાન સાથે વાત કરી નથી. અમેરિકાએ 2001 થી પાકિસ્તાનને 35 અબજ ડોલરથી વધુની સહાય આપી છે, અને યુરોપિયન યુનિયને ઇસ્લામાબાદને ચીન કરતાં વધુ અનુદાન આપ્યું છે. પરંતુ, હવે એવા અહેવાલો છે કે 31 ઓગસ્ટ પછી પાકિસ્તાનને તમામ મદદ મળવાનું બંધ થઇ જશે.
અમેરિકાની 'અફઘાન યોજના' કેવી હશે?
તેમાં કોઈ શંકા નથી કે 31 ઓગસ્ટ પછી અમેરિકા માટે અફઘાનિસ્તાનમાં 'રાજકીય અંધકાર' આવી શકે છે અને અમેરિકાની જાસૂસી એજન્સીઓ માટે અફઘાનિસ્તાનમાં રહેવું શક્ય બનશે નહીં. પરંતુ, નિષ્ણાતો કહે છે કે અમેરિકન ઉપગ્રહ અફઘાનિસ્તાનના દરેક ખૂણા પર નજર રાખવા માટે પૂરતો છે. નિષ્ણાતો માને છે કે તાલિબાન, અલ કાયદા અને આઈએસઆઈએસ કેટલું મજબૂત થઈ રહ્યું છે તે શોધવું અમેરિકા માટે મુશ્કેલ નહીં હોય. આ સાથે, નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે 2016 માં પાકિસ્તાનના પોશ વિસ્તારમાં છુપાયેલા ટોચના તાલિબાન નેતા મુલ્લા મન્સૂર અખ્તરને અમેરિકાએ ડ્રોનથી ઉડાવી દીધો હતો અને આજ સુધી પાકિસ્તાન તે ડ્રોન ક્યાંથી શોધી શક્યું નથી કે તે કઇ તરફથી આવ્યા હતા, તેથી નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે અમેરિકી વહીવટીતંત્ર ઇમરાન ખાન સરકાર અને પાકિસ્તાનથી ભારે નારાજ છે, અને ઘણા અમેરિકન નેતાઓ જાહેરમાં કહેવા લાગ્યા છે કે પાકિસ્તાને તાલિબાનને ટેકો આપ્યો છે. તેથી, હવે એવું માનવામાં આવે છે કે પાકિસ્તાને ખૂબ જ ટૂંક સમયમાં અમેરિકન ક્રોધનો સામનો કરવો પડશે.
તાલિબાનનો ખભો, અમેરિકાના હથિયાર?
તાલિબાને 15 ઓગસ્ટના રોજ કાબુલ પર કબજો કર્યો, ત્યારે તેણે આ દેવબંદી-ઇસ્લામિક સુન્ની સંગઠનની પ્રશંસા કરી, જ્યારે આ જેહાદી સંગઠનને ચીનની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીમાં અને રશિયાની કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીમાં કોઈ સ્થાન નથી. તાલિબાન પણ જાણે છે કે ચીન મુસ્લિમો સાથે શું વર્તે છે. સાથે જ તાલિબાન ઈરાનની સુન્ની સરકારને કાફિર માને છે. આવી સ્થિતિમાં નિષ્ણાતો માને છે કે શું અમેરિકાએ અફઘાનિસ્તાનમાં અબજો રૂપિયાના અત્યાધુનિક હથિયારો જાણી જોઈને છોડી દીધા છે. જેથી તાલિબાન તેમના પડોશી દેશોમાં હિંસા વધારી શકે? હિન્દુસ્તાન ટાઈમ્સના એક અહેવાલમાં કેટલાક નિષ્ણાતોએ શંકા વ્યક્ત કરી છે કે તાલિબાનના હાથમાં એટલા અમેરિકન અત્યાધુનિક હથિયારો છે કે તેઓ વધુ ખતરનાક અને શક્તિશાળી બની ગયા છે અને હવે તેઓ રશિયા, ચીન અને પાકિસ્તાન સામે પણ ખતરનાક બની શકે છે.
ચીન-રશીયા-પાકિસ્તાન પર ભારે
નિષ્ણાતો માને છે કે ચીનને ડર છે કે વધુ ખતરનાક બની ગયેલા તાલિબાન શિનજિયાંગમાં ભારે વિનાશ સર્જી શકે છે કે ઉઇગુર આતંકવાદીઓ કદાચ તાલિબાન સાથે મળે અને તેઓ શિનજિયાંગને અલગ દેશ બનાવવાની માંગને વધુ તીવ્ર બનાવશે. સાથે જ રશિયા આતંકવાદથી પણ ડરે છે, જ્યારે તાલિબાને કાબુલ પર કબજો કર્યા બાદ જ પાકિસ્તાની તાલિબાનના 2300 આતંકવાદીઓને મુક્ત કર્યા છે, જેનાથી પાકિસ્તાન માટે મુશ્કેલી વધી છે. તે જ સમયે, હવે એવું માનવામાં આવે છે કે કટ્ટરપંથી સંગઠનો પાકિસ્તાનમાં ઝડપથી વિસ્તરણ કરશે અને આ દેશ હવે વધુ કટ્ટરવાદીઓના હાથમાં જશે. એવું માનવામાં આવે છે કે સરકાર બનાવ્યા પછી જ તાલિબાન પાકિસ્તાન પર ડુરંડ લાઈનને લઈને દબાણ કરવાનું શરૂ કરશે. એવું માનવામાં આવે છે કે અમેરિકાએ અફઘાનિસ્તાનથી ખૂબ જ વિચારપૂર્વકનું પગલું પાછું લીધું છે અને પાકિસ્તાનને પાઠ ભણાવતી વખતે તેનું સમગ્ર ધ્યાન ચીનને મૂંઝવણમાં મૂકવાનું છે.